PROLOGUE

Prologus.

YOU oblige me, brothers, to attempt in the manner of those learned in history and literature an account of the virtues (?miracles/virtutes) and works of the virgin Brigid of holy and blessed memory The task you impose is arduous, owing [both] to the delicacy of its subject and to my ignorance and limited linguistic skills. But God has the power to make great things out of the smallest, just as from a little oil and a handful of grain he filled the poor widow’s house. (cf. 3 Ki [1Chron].17; 4 Ki [2Chron].4)

^[0775] [1 ]Cogitis me, fratres, ut sanctae et beatae memoriae Brigidae virginis virtutes et opera, more doctorum, memoriae litterisque tradere aggrediar. Quod opus impositum, et delicatae materiae arduum, parvitatis et ignorantiae meae et linguae minime convenit. Sed potens est Deus de minimis magna facere, ut de exiguo oleo et farinae pugillo domum implevit pauperculae viduae (cf. III Reg. XVII; IV Reg. IV).

And so, compelled by your expectations and content that I am not lacking in obedience, I have decided to set down a few of the many things passed on without any shadow of ambiguity by our superior and well informed predecessors.  And thus I will not incur the crime of disobedience.

Itaque jussionibus vestris coactus, satis habeo meam non defuisse obedientiam, et ideo pauca de pluribus, a majoribus et peritissimis tradita, sine ulla ambiguitatis caligine, ne inobedientiae crimen incurram, patefacere censeo.

In this way, all eyes may see clearly the great qualities of that virgin, who flourished in virtue. Not that my memory, my indifferent talent and my rustic style of writing are adequate fur the performance of so great a task; but your cheerful faith and sustained prayer can help to make good the author's deficiencies.

Ex quibus quanta qualisque virgo virtutum bonarum florida, cunctorum oculis innotescat. Non quod memoria, et mediocritas, et rusticus sermo ingenioli mei tanti muneris officium explicare valeret, sed fidei vestrae beatitudo, et orationum vestrarum diuturnitas meretur accipere quod non valet ingenium dictantis.

The woman of whom I tell, then, grew in virtue, remarkably, and the fame of her good deeds attracted innumerable people of both sexes to come from all the territories of Ireland and gather to her, willingly making their votive offerings Because of this, she established a mοnastery—on the firm foundation ιf the fhith—in the open expanses of the plain of Life [north Co. Kildare]. It is the head of virtually all the Irish churches and occupies the first place, excelling all the monasteries of the Irish. Its jurisdiction extends over the whole land of Ireland from sea to sea..

[2] Haec ergo egregiis crescens virtutibus, et per famam bonarum rerum ad eam de omnibus provinciis Hiberniae innumerabiles populi de utroque sexu confluentes, vota sibi voventes, voluntarie suum monasterium, caput pene omnium Hiberniensium Ecclesiarum, et culmen praecellens omnia monasteria Scotorum, cujus ^[0777] parochia per totam Hibernensem terram diffusa, a mari usque ad mare extensa est, in campestribus campi Liffeim,

Her interest was to provide in all matters for the orderly direction of souls, and she was concerned about the churches which adhered to her in many territories. Taking thought, she decided that she could not make her foundation without a high priest who could consecrate churches and confer orders on the clergy. She called on a famous hermit, distinguished in every way, a man through whom God made much goodness manifest, tι leave his hermitage and his solitary life and to come and join her in that place, so that he might rule the church with her in episcopal dignity, and so ensure that nothing of the priestly office would be lacking in her establishments.

supra fundamentum fidei firmum construxit, et prudenti dispensatione de animabus eorum regulariter in omnibus procurans, et de Ecclesiis multarum provinciarum sibi adhaerentibus sollicitans, et secum revolvens, quod sine summo sacerdote, qui ecclesias consecraret, et ecclesiasticos in eis gradus subrogaret, esse non posset; illustrem virum et solitarium, omnibus moribus ornatum, per quem Deus virtutes operatus est plurimas, convocans eum de eremo et de sua vita solitaria, et ibi sibi obviam pergens, ut Ecclesiam in episcopali dignitate cum ea gubernaret, atque ut nihil de ordine sacerdotali in suis deesset Ecclesiis, accersivit.

And afterwards, this anointed principal of all the bishops, and Brigid, most blessed head of all the women, built their church in happy partnership, guided by virtue. Their episcopal and feminine see, like a fertile vine expanding everywhere in growing branches, spread throughout the whole island of Ireland.

Et postea sic unctum caput et principale omnium episcoporum et beatissima puellarum principalis, felici comitatu inter se et gubernaculis omnium virtutum suam erexit principalem ecclesiam, et amborum meritis sua cathedra episcopalis et puellaris, ac si vitis frugifera diffusa undique ramis crescentibus, in tota Hibernensi insula inolevit.

She continues to rule (through a happy line of succession and a perpetual ceremonial) venerated by the archbishop of the Irish and by the abbess, as well as by all the Irish abbesses.

Quam semper Archiepiscopus Hiberniensium episcoporum et abbatissa, quam omnes abbatissae Scotorum venerantur, felici successione et ritu perpetuo dominantur.

In conclusion, therefore (under pressure from the brothers, as I have said) I shall try to tell of this virgin Brigid; both what she accomplished before she came to her princely office and what were her marvellous attainments afterwards. I shall make every effort to be succinct, even though my brevity may lead to some confusion in the order in which I narrate her wonderful works.

[ Exinde ergo, ut supra dixi, a fratribus coactus, beatae hujus virginis Brigidae virtutes tam eas quas ante principatum, quam alias quas in principatu gessit, multo studio brevitatis, licet praepostero ordine virtutum compendiose explicare conabor.

 THE LIFE of SAINT BRIGID

INCIPIT VITA SANCTAE BRIGIDAE.

 CHAPTER 1

CAPUT I

Sanctae Brigidae adolescentis benignitas in pauperes, virginitas deo devota: Utrumque miraculis comprobatum

^[0777A] [3] Sancta itaque Brigida, quam Deus praescivit, ad suam imaginem et praedestinavit, a christianis nobilioribusque parentibus, de bona ac prudentissima Etech prosapia in Scotia orta, patre Dubtocho , et matre Brocca genita, a sua pueritia bonarum rerum studiis inolevit. Electa enim ex Deo puella moribus sobria, aetatis ac pudicitiae plena, in meliora semper crescebat.

Et quis sua opera, quae etiam in hac aetate gessit, plene potest enarrare? sed haec pauca de innumerabilibus exempli causa posita demonstrabimus.

[4] Exinde haec, cum tempus maturum advenit, in opus coaguli, ut de turbato vaccarum lacte butyrum aggregaret, a matre transmissa est; ut sicut aliae feminae hoc opus exercere solebant, ipsa quoque ^[0777B] aequali munere perageret; ut cum caeteris in tempore placido, vaccarum fructum ac pondus, mensuratumque butyri solitum plenissime in usum redderet. Sed haec moribus pulcherrima et hospitalis virgo, obaudire magis volens Deo quam hominibus, pauperibus et hospitibus lac largitur, et butyrum distribuit. Et cum secundum opportunum advenit tempus, ut omnes redderent fructum vaccarum, ad eam perventum est. Sed cum cooperatrices ejus ^[0778A] monstrabant sua opera completa, quaesitum est a beata supradicta virgine, ut et ipsa similiter assignaret suum opus.

Et ipsa matris timore pavida, cum non haberet quod monstraret, quia totum pauperibus erogavit, crastinum non procurans tempus, et inexstinguibili flamma fidei accensa, ac firma, ad Dominum se convertens oravit. Nec mora, Dominus vocem virginis audiens ac preces, largitate divini Numinis, sicut est adjutor in opportunitatibus, adfuit, et pro sua in se virginis confidentia affluenter butyrum constituit. Mirum in modum et illa hora post orationem virgo sanctissima, nihil de suo opere deesse ostendens, sed super omnes cooperatrices abundasse monstravit complesse suum officium. Et cum plenissime inventum in oculis, omnium tanti ^[0778B] muneris miraculum innotuit, et laudantes Dominum, qui hoc fecit, tantam fidei virtutem virginali pectore constitisse admirati sunt.

[5] Ac non {et ecce non}  multo post, cum eam sui parentes, more humano, viro desponsare vellent, illa coelitus inspirata, se virginem castam exhibere volens Deo, ad episcopum sanctissimum beatae memoriae Macca perrexit. Qui coeleste intuens desiderium et pudicitiam, et tantae castitatis amorem in tali virgine, ^[0779A] pallium album et vestem candidam super ipsius venerabile caput imposuit. Quae coram Deo et episcopo ac altari genua humiliter flectens, et suam virginalem [F. virginitatem] coram Domino Omnipotente offerens, fundamentum ligneum, quo altare fulciebatur, tetigit. Quod lignum in commemoratione pristinae virtutis, usque ad praesens tempus viride, ac si non esset excisum, et decorticatum, sed in radicibus fixum viresceret ; et usque hodie languores et morbos de hominibus {omnibus} expellit fidelibus.

 CHAPTER 2

CAPUT II

Varia mortalibus collata divinitus Brigidae precibus et benedictione

[6] Nec praetereundum mihi videtur commemorare de illa virtute, quam haec famosissima famula dicitur ac divino incessanter famulatui tradita, operata est. Nam cum illa aliquando in caldario lardum advenientibus hospitibus coxerat, cani adulanti, ac flagitanti, ^[0779B] misericorditer eam tradidit; et cum lardo de caldario tracto, ac postea hospitibus esset divisa, ac si non esset dempta, plenissime reperta est . Et valde hi qui hoc viderunt, admirantes puellam incomparabilem virtute fidei, merito bonarum virtutum, dignis laudibus divulgaverunt.

[7] Et eadem messores ac operarios convocat in messem suam; et facta illa messorum conventione, nebulosa ac pluvialis dies illa accidit conventionis. Et pluviis largiter ex nubibus effusis, per totam illam in circuitu provinciam, ac rivulis guttarum effluentia per convalles et rimas terrarum currentibus, sola messis sua arida sine pluviarum impedimento et perturbatione perstitit; et cum omnes messores undique ipsius regionis prohibiti pluviali ^[0779C] die, sui, sine ulla umbra caliginis pluviae, illa die tota, ab ortu usque ad occasum, messores, Dei potentia opus exercebant.

[8] Ecce inter caeteras virtutes ipsius hoc dignum admiratione videtur esse, et admirabile. Advenientibus enim episcopis, et cum ea hospitantibus, cum non haberet unde eos cibaret, adjuta Dei multiplici virtute solito more abundanter, ut sua poscebat necessitas, vaccam unam tribus, contra consuetudinem, in una die vicibus mulsit. Et quod solet de optimis tribus vaccis exprimi, ipsa mirabili eventu de una sua expressit vacca.

[9] Ecce et hanc virtutem beatitudini vestrae intimare censeo, in quam mens pura virginalis, et manus cooperatrix in unum convenire apparent. Nam haec ^[0779D] cum suas ope pastorali pasceret oves in campestri, loco herboso, largitate nimia pluviarum profusa, humidis vestibus domum rediit. Et cum umbra solaris per foramina domum intrinsecus intraret, illam umbram obtusa oculorum acie, arborem fuisse ^[0780A] transversam et fixam putans, ac desuper complutam vestem ponens {posuit. Et} tanquam in arbore grandi et firma, in ipsa tenui solari umbra vestis pependit. Et cum ipsius domus habitatores vicini hoc ingenti miraculo fuissent perculsi, hanc incomparabilem dignis laudibus extollebant.

[10] Et hoc silentio opus non est praetereundum. Cum enim haec sancta Brigida in agro juxta gregem ovium pascendum cura pastorali esset sollicita, aliquis nequam adolescens callide subripiens, et ipsius largitatem in pauperibus comprobans, et mutato septem ab ea verveces in una die detulit, et in secreto abscondit. Et cum grex ad vesperum ad caulam esset dirigendus ex more, duabus vel tribus vicibus diligentissime adnumeratus, sine damno mirum in modum ^[0780B] totus integro repertus est numero. Et admirantes hi, qui conscii facti erant, virtutem Dei manifeste factam per virginem, septem quos absconderunt verveces ad suum remiserunt gregem, et ille gregis numerus nec plus nec minus, sed ut ante integer repertus est .

His et aliis innumeralibus virtutibus famosissima DEI famula in ore omnium non immerito, sed dignis laudibus excelsissima visa est.

11_The_Miracle_of_Beer

The Miraculous Beer

11. ANOTHER amazing occurrence took place when lepers asked venerable Brigit for beer. Since she had none, seeing that water had been prepared for the[ir] baths, she blessed it and with the virtue of faith transformed it into the very best beer, and abundantly quenched their thirst.  For He Who transformed water into wine at Cana (Jn 2.1-10) changed water into beer through the faith of this most blessed woman,.

[11] Mirabili quoque eventu ab hac venerabili Brigida leprosi cervisiam petentes, cum non haberet illa, videns aquam ad balnea paratam, cum virtute fidei benedicens, in optimam convertit cervisiam, et abundanter sitientibus exhausit. Ille enim, qui in Cana Galilaeae aquam convertit in vinum, per hujus quoque ^[0780C] beatissimae feminae fidem aquam mutavit in cervisiam.

12_The_Pregnant_Nun

The Pregnant Nun
This miracle is specifically omitted in Migne

12. WITH the most powerful and ineffably strong faith she faithfully blessed a woman who, after vowing virginity had lapsed through human weakness into youthful lust, and whose womb was swelling with pregnancy. And what was conceived in the womb disappeared; and without childbirth or pain she restored her to health and to penitence.

[12]  Potentissima enim et ineffabili fidei fortitudine aliquam feminam post votum integritatis fragilitate humana in iuvenili voluptatis desiderio lapsam et habentem iam praegnantem ac tumescentem uterum fideliter benedixit. Et evanescente in vulva conceptu sine partu et sine dolore eam sanam ad paenitentiam restituit.

[13] Quadam enim die, cum quidam sal petens veniret, sicut caeteri pauperes, et egeni et innumerabiles venire solebant, pro suis necessitatibus, ipsa beatissima Brigida in illa hora sal factum de lapide, quem benedixit, in opus poscentis sufficienter largita est. Et sic ab ea sal portans laetus propriam domum rediit.

CAPUT III

Alia a deo collata ipsi beneficia per ipsam aliis

[14] Et hoc potentissimum opus divinum ejusdem jungendum esse mihi videtur inter caetera, quo Salvatoris instar imitatrix, divini nominis excelsissimam operata est virtutem.

^[0780D] Nam secundum exemplum Domini et haec oculos caeci nati aperuit. Sua enim nomina et opera membris Dominus largitus est suis, quia de se ipso cum loqueretur: Ego sum lux mundi (Joan. VIII), nihilominus suis dicit apostolis: Vos estis lux mundi, ^[0781A] (Matth. V), et eisdem dicens intulit: Opera quae ego facio, ipsi facient, et majora horum facient (Joan. XIV).

Inde quem naturalis partus caecum protulit natum, fides ejusdem Brigidae grano operata sinapis, et consimilis eidem, oculos simplices et lucidos ingenti miraculo aperuit. Haec itaque tantis virtutibus illustris, humilitate cordis et puritate mentis, morum temperantia et spirituali gratia plena, tantam auctoritatem et celebre nomen prae omnibus coaetaneis virginibus habere meruit.

[15] Et quadam die, cum una ex adhaerentibus sibi extrinsecus femina, cum filia duodecim annos aetatis, ex naturali procreatione muta, ad eam veniret visitandam, cum digna veneratione et reverentia, ut omnes solebant, se inclinans et humili collo ad ejus ^[0781B] pacificum osculum procidens, ipsa omnibus affabilis Brigida, et felix, conditis sale sermonibus divino eam salubriter allocuta est, ac Salvatoris nostri jubentis exemplo parvulos ad se venire, filiae manum retinens manu sua, nesciente illa quod esset muta, et voluntatem ipsius interrogans, utrum velato capite permanere virgo an nuptiis tradenda esse vellet, matre ipsius admonente, quod sibi filia nulla daret responsa, respondens matri dixit, se non dimissuram filiae manum, ni sibi prius responsum redderet. Et filiam cum secunda vice interrogaret, respondit filia sibi dicens: Non aliud, nisi quod tu volueris, volo agere. Ac sic postea aperto ore sine linguae impedimento, et soluto ipsius vinculo, loquebatur sana. ^[0781C]

 [16] Et quibus hoc ejusdem opus nullis multorum auribus inauditum scrupulum non moveret?

Dum enim haec animo esset intenta coelestium meditatione, ut semper solebat, suam de terrestribus ad coelestia elevans conversationem, quamdam non parvam, sed grandem lardi partem cum cane dimisit. Et cum esset inquisita, non alicubi, sed ubi canis in eo loco solebat esse, mense transacto, intacta et integra reperta est. Non enim canis ausus comedere depositum beatae virginis, sed custos patiens lardi et idoneus contra suum solitum morem divina refrenatus virtute exstitit.

[17] Accrescente quotidie miraculorum numero, quae vix enumerari possunt, quantum misericordiae et pietatis, et in pauperes eleemosynarum opportune et ^[0781D] inopportune postulantium operata est! Nam cum aliquis indigens cibo pauperum eam rogaret, illa ad eos qui carnes coxerant, ut ab illis aliquid pauperi deferret, festinavit, et illorum unus stolidissimus famulus, qui carnes coxerat, insipienter partem nondum carnis coctam, in albatum ipsius sinuatae vestis receptaculum transjecit, et sic illa, non suffocato mantili, et in suo candido colore manente portans pauperi tribuit.

[18] Nec non et hoc de gestis felicibus admirari debet. Confluentibus enim ad eam undique pauperibus et peregrinis, ingenti fama virtutis, et nimiae largitatis tracti, accedens ad eam inter eos ingratus quidam leprosus, optimam de armento vaccam cum optimo vitulo omnium vitulorum insimul sibi donari ^[0782A] poscebat. Nec ipsa ejus audiens preces distulit; sed mox illam quam optimam de omnibus vaccam, et alius vaccae vitulum elegantem et optimum roganti infirmo voluntarie donavit; et misericorditer suum cum illo transmittens currum pariter, longum et latissimum campum, ne molestiam in vacca minanda infirmus longo fessus itinere sustentaret, vitulum post tergum ejus in currum poni praecipiebat. Et sic eum vacca lingua lambens, et tanquam proprium diligens, nemine eam cogente, usque ad loca destinata consecuta est.

Charissimi videtis fratres, quod et bruta contra consuetudinem ei famulabantur animalia.

[19] {Et} Quodam intervallo temporis alii nequissimi fures, qui nec Dominum nec homines verebantur, de aliqua ^[0782B] provincia ob latrocinium venientes, per amnem grandem facili meatu pedum egredientes, bovem ipsius furati sunt. Sed eos eamdem revertentes viam impetus ingentis fluminis, inundatione aquarum subito facta, conturbavit. Non enim flumen instar muri erectum scelestissimam boum fraudem beatae Brigidae per se transire permisit; sed eosdem fures demergens et secum trahens, boves de ipsorum manibus liberati, loris in cornibus pendentibus, ad proprium armentorum ad bubulum reversi sunt. Ecce et hic virtus divina apparet.

[20] Cum quadam die ipsa sanctissima Brigida, cogente aliqua necessitate utilitatis, ut conventionem plebis visitaret, in curru sedens equis binis vehebatur, et cum in suo vehiculo meditatione theorica coelestem ^[0782C] agens in terris vitam, suum, ut, solebat, dominatorem oraret, de alto procidens loco, alter bruto animo equus saliens in curru, et inrefrenatus habenis fortiter se excutiens, et de jugo exterritus per campestria cucurrit; et sic manus Domini jugum pendens sine praecipitio sustentavit. Et vidente turba, ob testimonium divinae virtutis secuta, in suo orans vehiculo cum uno equo sub curru posito, ad plebis conventionem, discursu placabili, illaesa pervenit, et sic signis et virtutibus sua confirmans, doctrina, sermonibus salutaribus, et sale divino conditis, plebem exhortata est.

CAPUT IV

Ferae cicures ad eius obsequium

[21] Et hoc virtutibus ejus videtur nobis esse deputandum.Cum aper ferus singularis et silvestris territus et fugitivus esset, ad gregem porcorum Brigidae felicissimae ^[0782D] concitus cursu praecipiti pervenit. Quem ipsa ventum inter suas cernens benedixit. Deinde impavidus ac familiaris cum ipsius porcorum grege mansit. Ecce, fratres, videtis quod et bruta animalia et bestiae sermonibus et voluntati ejus resistere non poterant, sed domita et subjecta sibi famulabantur.

[#22 not in Migne]

***[22] Nam cum aliquando

[22] Nam cum aliquando aliquis inter ceteros offerentes ei munera de longa veniens provincia offerret sues pingues et alios secum missos ire ad suam villam quodam longo terrarum intervallo positam rogaret, ut ab eo sues acciperet, per longum itineris spatium dierum trium vel quatuor amplius prolixum cum eo suos missos transmisit comites. Et transacto unius diei itinere in monte confinali regionum, qui proprio vocabulo nuncupatur Gabor, sues suas, quas in longinquis opinabantur esse regionibus, obvias contra se venire a lupis directas per viam et coactas contemplati sunt. Et cum illi vicinius erant et intellexisset suas esse cognoscens sues proprias et videns agrestes lupos, qui ob maximam beatae Brigidae reverentiam de silvis maximis et campo Liffi latissimo idonei pastores in coactis et minandis suibus laborabant; advenientibus missis relinquentes eas illaesas mirabili quoque hoc agentes intellectu et inconsueto more discesserunt. Et sic altero die ii, qui missi erant, cum suibus factum mirabile narrantes domum reversi sunt.

[23] Item de eiusdem mirabilibus gestis hoc factum nobis videtur minime praetereundum enarrare.

Quadam autem die, cum aliquis nulla suffultus scientia, vulpem regis ad palatium ambulantem videret, putans illam, obcaecatis sensibus suis, feram esse bestiam, et quod in aula regis familiaris et mansueta esset, variis artibus edocta agilitate corporis, et subtilitate animi, regi et suis comitibus grande praestans signaculum, ignoraret, vidente multitudine occidit eam.  Et statim ab his qui viderunt factum alligatus ^[0783A] et diffamatus est, ad regem perductus est. Et cum rex iratus rem discens gestam, nisi sibi vulpis similis in omnibus calliditatibus, quas sua vulpis operabatur, restituta esset, illum jussit occidi, et uxorem et filios et omnia quae habeat in servitutem redigi praecipit.

Cumque rem gestam sancta et venerabilis Brigida didicisset, tanto miseriarum et pietatis affectu permota, currum sibi jungi praecepit, et ex intimo corde dolens pro ipso infelici, qui injuste judicatus est, precibus ad Dominum fusis, et per planiciem campi equitans, perrexit in viam quae ad regis palatium ducebat. Nec mora Dominus exaudit ipsam, suas fundentem assiduas preces. Unam de suis vulpibus feris ad eam venire jussit. Quae cum velocissimo ^[0783B] cursu ad eam veniret, et beatissimae Brigidae currui appropinquaret, leviter se elevans in curru sedebat, et sub receptaculum Brigidae vestis se constituens, sobrie in curru cum ea sedebat.

At {Et} cum ipsa ad regem veniret, ut ille miser improvidus, qui reatu suae ignorantiae tenebatur, liber et absolutus de vinculo egrederetur coepit precari. Et cum rex ejus precibus consentire noluisset, obtestans se non illum dimissurum, nisi talem vulpem tantae mansuetudinis et calliditatis qualis vulpes sua fuerat restituta esset, ipsa suam in medium vulpem protulit. Quae coram rege et omni multitudine, omnes mores, et subtilitatem docibilem variis artibus alterius agens vulpis, in eadem forma prioris palam omnibus lusit. Tunc rex placatus est, haec videns, ^[0783C] et optimates ejus cum ingenti plausu multitudinis admirantis mirabile factum, illum solvi, et liberum abire, qui fuerat ante reus delicti, jussit.

Nec multo post, cum sancta Brigida solutione ipsius et libertate facta, ad suam rediret domum, ipsa vulpes dolosa se inter turbas torquens, et callide movens, fugitiva ad loca deserta et silvestria, et ad suum antrum, multis equitibus et canibus sequentibus se, illudens ac per patentes campos fugiens, incolumis evasit. Et omnes admirantes, quod factum fuerat, privilegio sanctitatis, et praerogativa multarum virtutum semper pollentem majoribus gestis sanctam venerati sunt Brigidam.

[24] Et cum in alia die anates pectore carnali natantes in aqua, et per aera interdum volitantes, beata vidisset ^[0783D] Brigida, eas ad se venire jussit. Quae pennigero volatu, et toto ardore obedientiae ejus vocibus tanquam humana cura consuetae, sine ulla formidine multitudo ad eam volitavit. Quas manu tangens, et amplectens, et per aliquantum temporis hoc idem faciens, redire ac volare suis in aerem alis permisit. Collaudans Creatorem omnium rerum, cui omnia subjecta sunt animantia, et cui omnia vivunt, ut quidem ait, officio gerendi.

Et ex his omnibus manifeste colligi potest quod omnis natura bestiarum et pecorum et volucrum subjecta ejus fuit imperio.

CAPUT V

Caedes impeditae Angeli praesens auxilium

[25] Et hoc ejus miraculum omnibus saeculis celebrandum auribus fidelium insinuandum est.

^[0784A] Nam cum semina saluberrima verbi Dominici ex more suae consuetudinis omnibus seminaret, vidit novem viros in quadam forma speciali vanae et diabolicae superstitionis plausum habentes, vocis ridiculae ac insaniam mentis maximam. In quorum viis contritio et infelicitas, et antiquo hosti, qui in illis regnabat votis scelestissimis et juramentis, sitientes effusionem sanguinis, antequam calendae Julii illius mensis supervenirent, venturi, aliorum jugulationem et homicidia deposuerunt. Quibus reverentissima et affabilis Brigida melliflua verborum copia praedicavit, ut mortiferis erroribus relictis, crimina per cordis compunctionem et veram delerent poenitentiam. Qui hebetudine mentis suae, nisi prius vana sua complessent vota, illud {facere} resistentes, in viam perrexerunt ^[0784B] suam;

et pro hac re fusis ad Deum precibus affluenter veneratae virginis, volentis, Domini exemplo, omnes salvos fieri, et ad agnitionem veritatis.

{Ipsa vero pro hac re fudit ad dominum preces assiduas volens domini exemplo omnes salvos fieri et ad agnitionem veritatis pervenire.}

Et egredientes illi nefarii imaginem instar viri, quem debuissent jugulare, contemplantes, et continuo suis jugulantes lanceis, et gladiis decollantes, quasi post triumphum de suo adversario armis sanguineis reversi multis apparuerunt. Mirum in modum cum neminem occiderent, illis visum est complesse sua vota; atque cum nemo deerat de illa provincia, de quo illi triumpharent, largitas divini muneris per sanctissimam Brigidam facta omnibus innotuit. Et sic illi qui antea erant homicidae, per poenitentiam ad Dominum conversi sunt.

[26] Et in hoc opere per sanctam Brigidam cultu inenarrabili ^[0784C] sacrae religionis divina manifestata est potentia. Illam enim, Luguidinam nomine, validus vir valde, et virorum fortissimus, duodecim virerum opera per semetipsum tota fortitudine sui corporis, in una, cum vellet, laborans die, et cibaria, quibus sufficienter duodecim viri vesci possent, simul comedens (sicut enim illorum opera solus, sic et cibaria aequali modo unus contra plures comedere poterat), deprecatus est, ut ipsa Dominum oraret Omnipotentem, ut ejus ingluviem, qua superflua devorabat, temperaret; nec antequam virtutem sui corporis pro hac amisisset causa. Et sic illa Brigida illum benedicens, et pro illo Dominum orans; ipse postea victu unius viri satis contentus, ac, ut antea solebat, laborans, sicut duodecim operarii operabatur, in eadem ^[0784D] antiqua permansit virtute.

[27] {Item inter eius opera praeclara hoc item egregium opus et excelsum compertumque omnibus explicare debemus. }

Item arbor quaedam grandis et maxima, ad aliquem paranda usum, cum his qui artificia exercere solebant in ligna lignorum securibus excisa est. Ad quam conventio virorum fortium propter ejus molestiam et ingentem molem, loca difficillima in quibus ramorum cum fragore suorum, ut deponerent, attraherent cum multis bubus, et artificum machinis ad locum destinatum, ut necessitas rei poscebat, congregata est. Et cum nec multitudo virorum, vires boum, et variae artificum artes, movere vel trahere ullo modo possent eam arborem, recedentibus cunctis ab ea, per fortissimam fidem beatae Brigidae grano sinapis similem, per quam fidem, ut Magister coelestis organo ^[0785A] evangelicae vocis docet, montes moventur, sic possibilia sunt omnibus credentibus (Matth. XVII), eam gravissimam arborem evangelicae virtutis, per divina mysteria, nullo mortalium auxilio levantes sine ulla difficultate ad locum, quem voluit sancta Brigida, detulerunt, ac per omnes provincias tanta divinae virtutis excellentia divulgata est.

CAPUT VI

Res variae eius precibus restitutae

[28] Et nostro occurrit animo, non excludere et hanc virtutem silentio nostro.

Quidam enim vir saecularis, et gente nobilis, et dolosus moribus exardescens in cujusdam feminae concupiscentiam, et quo modo ejus concubitu frui posset callide cogitans, ac sentem argenteam pretiosam in depositum sibi commendans, quam dolose retraxit illa ignorante, et jecit in mare, et cum ipsa ^[0785B] non posset reddere, sibi esset ancilla, et ejus postea uteretur, ut vellet, amplexibus, machinatus est hoc perficere malum, nulla alia re ac redemptione placatus fieri posse dicens, nisi aut propria sibi sente argentea reddita, aut ipsa femina in servitutem sibi redacta pro causa culpabili fragilis concupiscentiae uteretur. Et haec timens pudica femina quasi ad civitatem refugii tutissimam, ad sanctam Brigidam confugit. Quae cum talem comperisset causam, vel quid pro hac re ageret cogitaret, cum nec dum verba complesset, supervenit ad se quidam cum piscibus de flumine tractis. Cumque illorum viscera excisa et aperta essent, sentis illa argentea, quam ille crudelis jecit in mare, in medio unius piscis reperta est. Et sic postea secura mente eamdem sentem secum portans; ^[0785C] et ad conventum multitudinis pro hac culpa cum tyranno infami progrediens, et monstrans sibi eamdem sentem, multis testantibus, qui eam agnoscere poterant, non aliam esse, sed ipsam de qua talis sermo ferebatur, adhaerentem sibi feminam pudicam de manibus tyranni crudelissimi liberavit. Ille vero postea confitens suam culpam, sanctae Brigidae humiliter sua subdidit colla. Tunc illa ab omnibus gloriosa peracto hoc ingenti miraculo gratias agens Deo, et omnia in ejus gloriam faciens, domum rediit propriam.

[29] Et his miraculis gloriosum ejus cum aliqua fideli femina hospitium jungi debet. Quo prosperum iter faciens sancta Brigida in Dei voluntate in amplissimo campo Breg, cum declinaret ad vesperum dies, ad ^[0785D] habitaculum ejus veniens cum ea pernoctavit. Quae obviis manibus et gratulanter suscipiens, gratias Omnipotenti agens de felici adventu reverentissimae Brigidae virginis Christi. {tamquam Christi}

Cumque non haberet, propter suam inopiam, unde tales nutriret, et cibum unde tales hospites cibaret, incidens ligna telaria, in quibus textura telarum operabatur in pastu ignis, vitulum suum, quem occidit, super struem lignorum ipsorum ponens, igni assavit cum bona voluntate. Et coena facta, et nocte assuetis transacta vigiliis, expergiscente post illam de mane noctem, ut nullum de receptione et refectione sanctae Brigidae ullius rei sustineret damnum ipsa hospitalis, quae vitulum amiserat suae vaccae, alterum in ^[0786A] eadem forma vitulum cum sua invenit vacca, quem ut priorem ipsa dilexerat. Et telaria ligna similiter sibi prae caeteris reparata, in tali forma et quantitate in qua priora fuerant, contemplata est.

Et sic sancta Brigida felici progressu, et mirabili facta virtute, et habitatoribus valedicens, pontifice in suam viam perrexit.

[30] Et ecce in tanta miraculorum magnitudine hoc ejusdem opus praeclarum admirari solet. Tribus enim leprosis postulantibus munus aliquodcunque ab ea accipere, vas largita est argenteum. Et ne illis esset causa discordiae et contentionis, si illi inter se dividerent, cuidam in ponderibus auri et argenti comperto dixit ut inter illos hoc ponderaret tribus aequalibus partibus. Cumque excusare se coepisset dicens, ^[0786B] ponderare se aequaliter non posse, ipsa felicissima Brigida, apprehenso vase argenteo, allidit contra lapidem, et confregit in tres, ut voluit, aequales partes. Mirum in modum, cum postea istae tres partes in pondere essent emensae, nulla pars alia minor vel alia quae aliam superaret, licet uno obolo, de his inventa est tribus partibus. Et sic ipsi pauperes sine ulla injuriae et invidiae causa laeti recesserunt cum suis donis.

[31]Secundum enim beatissimi Job exemplum nunquam inopes a se recedere sinu vacuo passa est. Nam vestimenta transmarina et peregrina episcopi Conleath decorati luminis, quibus in solemnitatibus Domini et vigiliis apostolorum sacra in altaribus offerens mysteria utebatur, pauperibus largita est. Et ^[0786C] cum tempus solemnitatis advenit, secundum consuetudinem, ut ipse summus populorum pontifex suis indutus esset mutatoriis vestibus, sancta Brigida, quae priora vestimenta illius episcopi Christo in forma pauperum posito donabat, alia similia per omnia vestimenta prioribus tam texturis, quam coloribus, quae in illa hora a Christo, quem per pauperem induebat, perlata in curru duarum acceperat rotarum, tradidit pro aliis. Voluntarie enim alia pauperibus vestimenta obtulit, et haec pro eis opportune recepit. Nam cum ipsa esset vivum et felicissimum summi capitis membrum, potenter omnia, quae desiderabat, operabatur.

#32 Not in Migne

[32] Nam et hoc eiusdem opus egregium non est praetereundum enarrari. Quidam enim compulsus quadam necessitate indigens mellis sextarium eam precatus est. Cumque ipsa Brigida mente doleret, dum non haberet paratum mel, quod illi roganti donaret, murmur apum sub pavimento domus, in qua tunc ipsa fuerat, exauditum est. Et cum ille locus, in quo suis apes vocibus sonabant, perfossus et scrutatus fuisset, repertum est in eo, quantum sufficiebat in opus poscentis. Et sic ille ab ea recepto mellis munere, quantum sibi necessitas poscebat, ad sua gaudens reversus est habitacula.

CAPUT VII

Fluvii mutatus alveus Lapis molaris prodigiis clarus

[33] Item et hoc sancta fulsit Brigida miraculo. Quia cum regis illius patriae in qua ipsa fuit per plebes et provincias quae sub ejus erant ditione praeceptum invalesceret, ^[0786D] ut de omnibus ejus regionibus et provinciis convenirent populi omnes, atque aedificarent viam latam, et firmam ramis arborum, petris in fundamento positis, et munitionibus quibusdam firmissimis in gronna profunda et bene intransmeabili, et in locis humentibus, atque in paludibus, in quibus grandis currebat fluvius, quae constructa quadrigas, et equites, et currus, et plaustrorum rotas, et impetum populorum atque incursum undique hostium sustentare posset.

Convenientibus autem undique populis per cognationes et familias diviserunt viam illam, quam aedificare debuerant, in partes proprias, ut unaquaeque cognatio et familia suam sibi creditam construxisset ^[0787A] partem. Et cum illa pars fluminis difficillima, et laboriosa in sorte alicujus ex ipsis nationibus evenisset, ipsa natio durissimum devitans laborem, per suam fortitudinem sanctae Brigidae infirmiorem coegit nationem, ut hanc operaretur difficilem pariter in structura viae; ut suam quam faciliorem habebat partem eligens, ipsa crudelis natio aedificaret sine ulla fluminis perturbatione.

Atque cum ad sanctam Brigidam sui secundum carnem cognati fuissent religiose prostrati, ipsa illis probabiliter dixisse fertur: Abite, voluntatis Dei est et potestatis ut ille fluvius transeat de loco in quo est, et ubi vos dura opprimunt opera, in illam quam ipsi elegerunt partem.

 {Atque cum ad sanctam Brigidam sui secundum carnem cognati venissent querelosi prostratique a fortioribus sine ullo iure dispensationis, ipsa illis probabiliter dixisse fertur: “Abite! Voluntatis dei est et potestatis, ut ille fluvius transeat de loco, in quo est et ubi vos dura opprimunt opera, in illam quam ipsi elegerunt partem.”}

Et cum de mane ipsius diei omnes surrexissent ad opera populi, fluvius ille, quem ^[0787B] querebantur, visus est reliquisse suum locum antiquum et convallem, inter ambas currere solebat ripas, et transmutasse de parte, ubi sanctae Brigidae natio compulsa operabatur, in illorum fortium et superborum partem, qui alios pauciores et infirmiores se injuste operari compellebant; et in testimonium virtutis vestigia fluminis, et vallis vacua, ubi inundans et emanans antiquo currebat fluvius tempore, ipso ad alterum flumine recedente locum; ipse locus siccatus sine ullis apparet fluitantibus aquis.

[34] Non solum autem in sua vita carnali, antequam sarcinam deponeret carnis , virtutes operata est plurimas, sed largitas divini muneris in suo monasterio ubi ejus venerabile requiescit corpus, semper operari virtutes non cessat, quas nos virtutes non solum ^[0787C] audivimus, sed etiam oculis nostris vidimus.

Nam praepositus maximi et clarissimi monasterii sanctae Brigidae, de quo in ejus opusculi principio brevem fecimus mentionem, operarios et lapidum caesores quaerere lapidem et incidere molarem, per loca quaecumque ibi possent invenire, transmisit. Et illi sine ulla providentia viarum arduam ascendentes viam, ad cacumen petrosi montis perrexerunt, et elegerunt lapidem grandem in ipso montis altissimi cacumine. Et caedentes eum de omni parte in rotundum, et perforatum malorem [Leg. molarem] lapidem formaverunt. Cum vero praepositus de monasterio invitatus ab eis venisset cum bubus ad illum montem, in quo lapis formatus fuit molaris, atque cum boves secum propter arduam montis ascensionem trahere et cogere ^[0787D] non posset, durissimum iter cum paucis illum sequentibus vix ascendere potuit

Ille vero cum omnibus suis operariis, dum cogitaret quomodo illum molarem deportaret lapidem de jugo altissimi montis, cum boves in illo praerupto montis sub oneribus et jugum esse nullo modo potuerint. Tunc facta desperatione, aliis ex eis descendentibus, illum deserere lapidem, et eos in vanum laborasse, qui illum formaverunt. Ille praepositus prudenti dispensatione, et consilio suis operariis fideliter ^[0788A] dixit:

“Nequaquam hoc ita fiat; sed hunc levate viriliter molarem, et submittite in praecipitium de altissimo isto montis cacumine, in nomine et virtute reverentissimae sanctae Brigidae. Quia nos nullis artificiis et viribus per ista loca petrosa hunc molarem lapidem possumus portare, nisi Brigida, cui nihil impossibile est, secundum illud quod omnia possibilia sunt credenti, illum portaverit ad locum, ex quo vires boum trahere ipsum possint.” Et sic fide firma praecipitans illum in vallem, et paulatim de monte ascendens, aliquando petras devitans, aliquando super eas saliens, et in locis currens humidis in radice montis positis, in quibus nec homines nec boves stare poterant, pro illorum funditate, mirabili comitatu usque ad loca plana sine ulla fractione, ubi illorum ^[0788B] erant boves, cum eis progressus est. Et exinde cum bubus, usque ad molendinum vectus est, artificiose cum altero junctus est lapide.

[35] Et ut plus iste molaris lapis, qui in nomine beatae directus est Brigidae, omnibus adhuc innotesceret, addit et hoc inauditum antea et praeclarum miraculum. Nam cum quidam paganus ac molendino vicinus suo habitaculo dolose per alium simplicem virum, ignorante molendinario, qui opus moliturae exercebat, suum granum ad hoc transmisit molendinum. Et cum inter hos molares transjectum et fusum fuisset lapides, illum supradictum lapidem molarem nullus impetus fortis fluminis et nulla aquarum violentia, nulla artificum conamina movere potuerunt. Et dum illi qui hoc viderunt de hac re cogitarent, nimio ^[0788C] perculsi stupore, granum illud magi esse cognoscentes, nullo modo dubitabant, quod ille molaris lapis in quo sancta Brigida virtutem operata est divinam, granum gentilis hominis in farinam comprimere respuisset. Et statim tollentes foras granum ipsius pagani, et suum granum monasteriale subter molarem illum lapidem ponentes, cursus solitus, et quotidianus sine ullis impedimentis reparatus est molae.

[36] Et post intervallum temporis accidit ut molendinum ipsum igne combureretur. Nec et hoc parvum fuit miraculum, cum ignis totam domum combureret, et alterum lapidem, qui junctus supra dicto lapidi fuit, hunc tantum specialem sanctae Brigidae lapidem nullo modo tangere est ausus et comburere. Sine ulla molestia ignis in magno molendini incendio ^[0788D] permansit incolumis.

Postea hoc viso miraculo ad monasterium perlatus est, et juxta portam interioris castelli, quo ecclesia ambitur, ubi multi conveniunt ob venerationem sanctae Brigidae in ipsa porta honorifice positus est, et de fidelibus hunc lapidem tangentibus morbum expellit.

CAPUT VIII

Kildaria urbs - Sanctae Brigidae ecclesia, sepulchrum

[37] Nec et de miraculo in reparatione ecclesiae tacendum est, in qua gloriosa amborum, hoc est episcopi Conleath et hujus virginis sanctae Brigidae ^[0789A] corpora a dextris et a sinistris altaris decorati, in monumentis posita ornatis, vario cultu auri et argenti et gemmarum, et pretiosi lapidis, atque coronis aureis et argenteis desuper pendentibus requiescunt.

{Et in veteri nova res nascitur actu, hoc est}

Ecclesia namque crescente numero fidelium et utroque sexu, solo spatiosa, et in altum minaci proceritate porrecta, ac decorata pictis tabulatis, tria intrinsecus habens oratoria, ampla et divisa parietibus tabulatis, sub uno culmine majoris domus, in quo unus paries decoratus, et imaginibus depictus, ac linteaminibus tectus, per latitudinem in orientali ecclesiae parte, a pariete ad alterum parietem ecclesiae se tetendit; qui in suis extremitatibus duo habet in sua ostia; et per unum ostium in extera ^[0789B] parte positum intratur ad sanctuarium ad altare summus pontifex cum sua regulari scola et his sacris sunt deputati ministeriis, sacra ad dominica et immolare sacrificia.

Et per alterum ostium in sinistra parte parietis supra dicti et transversi positum, abbatissa cum suis puellis et viduis fidelibus tantum iverat [Leg. intrat], ut convivio corporis et sanguinis fruantur Jesu Christi. Atque alius paries pavimentum domus in duas aequales dividens partes, a parte orientali usque ad transversum in latitudine parietem extensus est. Et haec tenet Ecclesia in se multas fenestras, et unam in latere dextro ornatam portam, per quam sacerdotes et populus fidelis masculini generis sexus intrat Ecclesiam; et alteram portam in sinistro latere, per quam virgines et fidelium feminarum ^[0789C] congregatio intrare solet. Et sic in una basilica maxima, populus grandis in ordine, et gradibus, et sexu, et locis diversis interjectis et inter se partibus , diverso ordine et uno animo Dominum omnipotentem orat.

[38] Et cum ostium antiquum portae sinistralis, per quod solebat sancta Brigida Ecclesiam intrare, ab artificibus in suis esset cardinibus situm, totam concludere portam instauratam et novatam novam non potuit. Quarta enim portae pars aperta sine conclusione et patefacta apparebat. Et si addita et juncta ad altitudinem ostii quarta pars fuisset, tunc totam concludere portam posset altam et instauratam. Et cum artifices alterum majus novum facere ostium deliberarent, quod totam concludere portam, aut tabulam ^[0789D] facere junctam in vetus ostium, ut postea sufficere posset, praedictus doctor et omnium praevius ^[0790A] artifex Hibernensium prudenti locutus est consilio: In hac superventura nocte orare Dominum juxta sanctam Brigidam fideliter debemus, ut ipsa nobis de mane, quid in opere hoc acturi sumus, provideat. Et sic orans juxta monumentum sanctae Brigidae totam noctem transegit.

Et mane surgens, oratione praemissa, ostium antiquum trudens ac ponens in suo cardine, januam conclusit totam: nec aliquid defuit de ipsius plenitudine, nec ulla in ejus magnitudine superflua pars reperta est. Et sic sancta Brigida illud ostium extendit in altitudinem, ut tota porta illa ab eo sit conclusa, nec in ea ullus locus patefactus videatur, nisi cum ostium retruditur, ut ecclesia intretur. Et hoc virtutis dominicae oculis omnium videntium miraculum, ^[0790B] illam januam et valvam manifeste patet.

[39] Et quis sermone explicare potest, maximum decorem hujus ecclesiae, et innumera illius civitatis qui dicemus miracula? si fas est dici civitas, de qua vita in se multorum nomen accepit. Maxima haec civitas et metropolitana est, in cujus suburbanis, quae sancta certo limite designavit Brigida, nullus carnalis adversarius, nec cursus timetur hostium. Sed civitas est refugii tutissima de foris suburbanis in tota Scotorum terra, cum suis omnibus fugitivis in qua servantur thesauri regum, et decorati culminis excellentissima esse videntur.

Et quis enumerare potest diversas turbas et innumerabiles populos de omnibus provinciis confluentes: alii ob epularum abundantiam, alii languidi ^[0790C] propter sanitates, alii ad spectaculum turbarum; alii cum magnis donis venientes ad solemnitatem nativitatis sanctae Brigidae, quae in die Kalendarum Februarii mensis dormiens secure sarcinam dejecit carnis, et Agnum Dei in coelestibus mansionibus secuta est?

[40] Veniam peto a fratribus et lectoribus haec legentibus, qui causa obedientiae coactus, nulla praerogativa scientiae sufflatus, pelagus immensum virtutum sanctae Brigidae et viris fortissimis formidandum, his paucis rustico sermone dictis virtutibus de maximis et innumerabilibus currerim.

Orate pro me Cogitoso nepote culpabili, et ut oratione vestra pio Domino me commendetis exoro, et Deus vobis pacem evangelicam sectantes exaudiat.

^[0790D] Explicit Vita sanctae Brigidae virginis.